Uluslararası Olimpiyat Komitesi (daha genç bir izleyici kitlesini olimpiyat oyunlarına çekebilmek amacıyla) break dans, sörf, kaykay ve tırmanma dallarını bünyesine dâhil ettiğini 7 Aralık 2020 tarihinde resmen duyurmuştur. Böylece break dans, bir olimpiyat oyunu dalı olarak ilk kez 2024 Paris Yaz Olimpiyatları’nda sahneye çıkacaktır.
Atletik bir sokak dansı türü olan break dans (müdavimleri tarafından İngilizcede kısaca “breaking” olarak da adlandırılmaktadır), Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD), 1970’li yılların başında, New York’un The Bronx semtinde doğmuştur.1 Azınlık nüfus nezdinde doğmuş olan break dans, hip-hop kültürünün üzerine inşa edildiği dört sütundan biridir.23 Break dans icra eden kadınlara “B-Girl “, erkeklere ise “B-Boy” adı verilmektedir.4
Ortaya çıktığı dönemde antrenmanları ve mücadeleleri gruplar (İngilizcede “crew“) ekseninde gerçekleştirilmiş olan break dans, bugün de söz konusu grup kültürünü büyük bir ölçüde korumaktadır. Bilinen en eski break dans grupları arasında Mighty Zulu Kingz ve Rock Steady Crew bulunmaktadır.5 Break dansı daha akrobatik kılan grubun Rock Steady Crew olduğu belirtilmektedir.
İlk müsabakaları ABD’nin sokaklarında gerçekleşmiş olan bu dans türü67, zamanla standardize edilmiştir ve uluslararasılaşmıştır. 1990’lı yıllara gelindiğinde break dansın ilk uluslararası müsabakaları düzenlenmeye başlamıştır.8 Günümüzde, break dans uluslararası müsabakalarının en bilinenleri şunlardır: UK B-Boy Championships, Freestyle Session, Red Bull BC One, The Notorious IBE ve Battle of The Year.
Resmî müsabakalar genellikle üç setten oluşmaktadır. Her bir sette iki dansçı sırayla, genellikle otuz saniyelik bir süre içerisinde, figürlerini sergilemektedirler. Üçüncü setin sonunda, jüri oylaması ile kazanan belirlenmektedir.
Break dans dört kategoride sınıflandırılan hareketlerden oluşmaktadır. Bu kategoriler İngilizcede “toprock“, “footwork“, “powermove“9 ve “freeze” adlarıyla bilinmektedir:
- Toprock: Dansın giriş hareketlerini oluşturur ve bu aşama ayakta gerçekleştirilir. Daha çok ısınma safhasını andıran bu aşama genellikle sakin geçer:
- Footwork: Bir elin veya iki elin yere değerken bacakların hareket ettirilmesiyle gerçekleştirilen aşamadır. Bu aşama, toprock aşamasına oranla hareketli olsa da powermove aşamasına oranla sakindir10:
- Powermove: Kişinin kafasından, ellerinden, dirseklerinden, sırtından veya vücudunun başka bir bölgesinden destek alarak gerçekleştirdiği enerjik dans hareketlerinden oluşan aşamadır. Bu aşamanın hareketleri, genellikle, tekrarlı dönme hareketleridir.11 Bu aşamada b-girl‘ün veya b-boy‘un ayakları yerden kesilmektedir. Seyircileri en çok coşturan hareketler bu aşamanın hareketleridir:
- Freeze: Dansçılar tarafından footwork veya powermove aşamaları esnasında gerçekleştirilen anlık durma/donma hareketleridir. Fiziksel açıdan zorlayıcı pozisyonlarda gerçekleştirilen bu donma hareketleri de bazen seyirciyi coşturabilmektedir:
Ayrıca, müsabaka esnasında rakip ile ilgili bazı şikâyetleri hem seyirciye hem de jüriye bildirebilmek amacıyla, b-girl veya b-boy, bazı el/kol hareketleri de yapabilmektedir:
- Biting: B-girl veya b-boy kollarını dirseklerden kırıp üst üste paralel bir biçimde uzatarak ısırma hareketi yapıyorsa bu hareket, break dansta “biting” olarak adlandırılmaktadır. Biting, kendisine yapılan dansçının, dans hareketlerini, kol hareketini yapan dansçıdan kopyaladığını/çaldığını anlatmak için kullanılmaktadır.
- Crash: B-girl veya b-boy yere eliyle tokat atar gibi vuruyorsa bu hareket “crash” olarak adlandırılmaktadır. Crash, kendisine yapılan dansçının, yapmak istediği hareketi doğru yapamadığını anlatmak için kullanılmaktadır.
- Repeating: B-girl veya b-boy el parmaklarını, adeta bir şey sayıyormuş gibi, sırasıyla açıyorsa bu hareket “repeating” olarak adlandırılmaktadır. Repeating, kendisine yapılan dansçının, aynı hareketleri sürekli olarak tekrar ettiğini (ve yeterince yaratıcı olmadığını) anlatmak için kullanılmaktadır.
Resmî bir break dans müsabakasının neye benzediği, aşağıdaki video izlenerek daha iyi anlaşılabilir:
[1] Kimi kaynaklara göre break dans, 1960’lı yılların sonlarında doğmuştur.
[2] Hip-hop kültürünün temelini oluşturan diğer üç sütun şöyledir: “DJing (kısaca, “DJ’lerin yaptığı iş” olarak açıklanabilir)”, “MCing (kısaca “rap yapma/söyleme” olarak açıklanabilir)” ve “grafiti (kısaca “bir yüzeye karakter veya desen işleme sanatı” olarak açıklanabilir)”.
[3] Söz konusu sütunlara bazen bir beşinci sütun olarak “beatboxing (kısaca “bir kişinin kendi ağzını, ses tellerini ve nefesini kullanarak ritmik müzik yapması” olarak açıklanabilir)” de eklenmektedir.
[4] Break dans, kendini ifade etme yöntemi olduğundan dolayı kimilerine göre bir sanat dalı olarak kabul edilmektedir.
[5] Break dans efsanelerinden Crazy Legs, Rock Steady Crew üyesidir.
[6] İngilizcede bu sokak müsabakalarına “battle” adı verilmektedir.
[7] Sokakta, üzerinde break dans yapılan, genellikle izleyiciler tarafından sınırları belirlenen ve kesin sınırları belirgin olmayan dans alanına İngilizcede “cypher” adı verilmektedir.
[8] Bilinen ilk uluslararası break dans müsabakalarından biri 9 Haziran 1990 tarihinde Almanya’nın Hannover şehrinde düzenlenmiş olan International Breakdance Cup‘tır. Zamanla bu müsabakanın adı değişmiştir ve “Battle Of The Year” olmuştur.
[9] “Powermove” terimi bazen “power move” olarak da yazılabilmektedir.
[10] Resmî müsabakalarda dansçılar kısa bir süre içerisinde jüriyi etkilemek zorunda olduklarından, genellikle, “footwork” aşamasını kısa tutarak veya bu aşamayı atlayarak “powermove” aşamasına odaklanmaktadırlar.
[11] B-girl‘ün veya b-boy‘un kendi kafası etrafında dönmesi hareketine İngilizcede, Türkçede “hale” anlamına gelen, “halo” denmektedir.